पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश मौलिक पाठ , आधुलनक नेपािी पाठ र अ ङ्ग र े जी अनुवाि सहहत Divya Upadesh f rom King Prithvi Narayan Shah With original text, modern Nepali text and English translation पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपि े श मौलिक पाठ , आधुलनक नेपािी पाठ र अ ङ्ग् र े जी अनुवाि सहहत Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah With original text, modern Nepali text and English translation ` Copyright © 2023 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, distributed, or transmitted in any form or by any means, including photocopying, recording, or other electronic or mechanical methods, without the prior written permission of the publisher, except in the case of brief quotations embodied in critical reviews and certain other noncommercial uses permitted by copyright law. पुस्तक पररचय यो पुस्तक योगी नरहरर नाथ र बाबुराम आचाययको अलििेखबाट सािार गररएको हो। त् यस प ु स् तकमा िएका सामारी आधुलनक नेपािी िाषा िन्िा फरक िएकोिे, त् यो सामारीिाई हाि प्र चिनमा रह े को नेपािी िाषामा पुनिे खन गररएको छ। साथै सटीक अङ्ग्र े जी अनुवाि पलन दिइएको छ। खासमा , दिव्योपि े शको पुरानो पाण्ड ु लिहप अहहिे को नेपािी िाषा िन्िा ध े रै फरक िएकोिे नयााँ हपाँढीिे बुझ्न नसक्न े र लबस्तार ै चासो पलन कम हुाँिै जाने खतरा रहेको छ। त् यस ै िे नयााँ पुस्ता माझ यो प ु स् तक उपयोगी ह ु नेछ । साथै हाि नेपािमा िइरहेको पररवतयनिाई बुझ्न नेपा िको इलतहास बुझ्न जरुरी छ, र इलतहास बुझ्न पृथ्वीनारायणको उपि े शहरू पहहिे खुट्ककिो हो िन्िा फरक नपिाय । यी उपिेशहरूमा , अलतय मात्र निएर यसमा नेपाि एकीकरण को रहस्य े िुक े को छ। पृथ्वीनारायण शाहको को मनट्स्थलत पलन बुझ्न सहकन्छ। यो पुस्तक सब ै नेपािी माझ र खास गरी नेपािको इलतहास सम्बन्धी अध्ययन गरररहेका महानुिाविाई एक उपयोगी िस्ता वेजको रु पमा रहन े छ िलन हवश्वास लिएको छु। लनमयि राज जोशी हव.सं. २० ८० (2023 AD) पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 1 मौलिक नेपािी स् वट्स्त श्र ीगण े शाय नमः ॥ श्र ीकालिका सहा : ॥ ॥ श्र ी ३ लसव गोरषनाथ सहा: ॥ श्र ी ५ हप्रलथनारायण सहा: ॥ ॥ श्र ी श्र ी श्र ी ५ बुढा महाराजािे लतन सहर नेपाि र हहंडुपलतको राज लियापलछ पलछल् िा पटक नुहाकोटमा पाउिाग्न ु िया मा गुरू प्र ोहहत थर घर ि ै याि िारा िार र आफ्ना ििा स ु रलथलस राना सबैका बुढा पाका छेउ हुक ु म ियाका क ु रा। नयााँ नेपािी स् वट्स्त श्र ीगण े शाय नमः ॥ श्र ीकालिका सहा : ॥ ॥ श्र ी ३ लसव गोरषनाथ सहा: ॥ श्र ी ५ पृथ्वी नारायण शाह : ॥ ॥ श्र ी श्र ी श्र ी ५ बडा महाराजािे नेपाि का लतन सहर र हह न् ि ु पलतको राज लि ए पलछ पलछल्िो पटक नुवाकोटमा पाउिाग्न ु हुाँिा ( हव .सं. १८३१) गुरु पुरोहहत , थर घर िा इ , मन्त्री र आफ्ना ििा सुरथ लसंह राना , सबैका बुढा पाखा को छेउ मा हुक ु म ि ए का क ु रा। English translation May there be the blessings of Lord Ganesh. May Goddess Kalika shower her blessings upon all of us. May lord Shiva Gorakhnath bestow s his blessings upon us Let the Prithivi Narayan guide us. In the presence of the royal priest , courtiers, members of the r oyal f amily, and my g randfather Surath Singh Rana, His Majesty conveyed the following m essage. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 2 मौलिक नेपािी बुढा मरै िाषा सरै िलन िन्छन । लतलमहरू सब ै छेउ सुनाइ गया को िया तम्रा सन्तानिाई स ु नाउिा र तम्रा सन्तानि े हाम्रा सन्तानिाई स ु नाउन र यो राजे थालम षानन : नयााँ नेपािी बुढा म रे िाषा स रे िलन िन्छन । लतलमहरू सब ै छेउ सुनाइ ग ए , लत लमहरूि े आफ्ना सन्तानिाई स ु नाउिा र लतमीहरूको सन्तानि े हाम्रा सन्तानिाई सुनाउ िा र यो रा ज् य थालम राट्खएिा। English translation One says that the past generation pass es their experiences to the generations that follow. Should I share my own experience with you, you will then transmit it to your descendants, who in turn will pass it on to m y descendants . Together, they will work to safeguard our nation as a collective endeavo u r. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 3 मौलिक नेपािी ॥ उप्रान्त: ॥ हाम्रा म ु माहरू लतन ह ु न । हामी लतन षोहप का पाच पांडुवा को अवतार ियाका लथञुं। मेरो हववाहा मकवानपुर मा ियाको लथयो। डोिा सुम्प े को लथयन। र डोिा पलन िैयाउ, नेपाि पलन िेट्ख आउ िलन मकवानपुर गञु र पुग्यपलछ दिकवन्िनस े निाइ यवटा क ु रा को करेउलि लिएर िने। ए किन्ता हालत र नविाहष हहराको हार दिन्छौ िन े डोिा पलन िै जािा। दि न्न िन् या काहढ तरवार लसत पलन िै जािा िलन हाक पारर। नयााँ नेपािी ॥ उप्रान्त: ॥ हाम्रा मुमाहरू (आमाहरू) ती न हुन । हामी ती न खो हप का पााँ च पा ण् डव को अवतार जस्त ै लथयौ । मेरो हववाह मकवानपुर मा ि ए को लथयो। तर डोिा सुम्प े को लथ ए न (बेहुिी लित्राएको लथ एन) । डोिा पलन लिएर आउ, नेपाि पलन हेरी आउ िलन मकवानपुर गयौं र पुगे पलछ दि ग् ब न् ि सेन िाइ एउ टा क ु रा कर िे िने। ए किन्ता हा त्त ी र नौ िा खी हहराको हार दि एर डोिा पलन लिएर जान्छ ु । दि एनौ िने , काहढ तरबार लसत पलन लिएर जान्छ ु िलन हाकी गरे । English translation W e were nurtured by three maternal figures. W e were like the embodiment of the five Pandavas ( five figures of Mahabharat) . My marriage took place in Makwanpur, yet the transfer of the bride (Dola) to me had not been done . This prompted the journey to Makwanpur, both to fetch the bride and to explore Nepal ( Kathmandu Valley). Upon reaching M akwanpur, I would persua de Dikbanda Sen (the Crown Prince) by provid ing a sing le - tusked elephant and a diamond neckless set (Naulakhi Har ). I intended to accompany my bride to my own abode with these presents , and if he resisted, I was prepared to escort her by force, even if it meant a confrontation with swords. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 4 मौलिक नेपािी नेपािे राजा िे ट् चन्नन र पक्रन िलन स् याष ु वलड रापलतका लतरै लतर। िानु जैलस क ु िानन्ि ज ै लस अरू थर घर पलन साथ ै मा लथया। चन्डालगररमा आइपुग्या पलछ नेपाि क ु न् हो िलन स ु ध् याञा र त् यो िािगाउ हो, त् यो पाटन हो, त् यो काठमाडौ हो िलन िेषा (या) र, मेरो मनमा हय लतनै सहर को राजा हुन पाया ता हुंिो हो िन्ने यस्तो मनमा परररह े थ् यो। नयााँ नेपािी नेपािे राजा िे ट् च न् िान र पक्र िान िलन पछ्यौरी ओढेर रा प्त ी खोिाको लतरै लतर गयौ। िानु जैसी , क ु िा नन्ि जैसी , र अरू क े ही साथमा लथ ए । च न् रा लगररमा आइ पुगे पलछ नेपाि क ु न हो िलन सोध्िा, त् यो िािगाउाँ हो, त् यो पाटन हो, त् यो काठमाडौं हो िलन िे खाए । र, मेरो मनमा यी ती नै सहर को राजा हुन पा ए त हुाँिो हो िन्ने मनमा परर रहे को लथयो । English translation To evade detection and apprehension by the k ing of Nepal (in Kathmandu), I concealed my identity beneath a blanket, as we journeyed along the banks of the Rapti r iver. I was accompanied by Bhanu Jaishi, Kulananda Jaishi, and other s While reaching the summit of Chandragiri m ountain, I inquired to my companions, "Which among these is Nepal?" They assisted me in identifying Bhadgaun (now Bhaktapur), Patan, and Kathmandu. At that moment, my heart resonated with the sensation of being the ruler of these t hree c ities. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 5 मौलिक नेपािी उस्त ै वेिामा उ िुवै जैलस िे िने , हजुरको मनकान्छ्या अहविाष पुग्िा महाराजा िन् या र मिाई आसजे िाग्यो र म े रा पेटका क ु रा कसो गरर जानेउ र त् यस्व िन े उ र िलन मैिे िन्िा , जसै नेपाि मा नजर दिनु ियोथ्यो उसै वेिा मोच मा वा हुलि लडिा मन मा नेपािको राजा हुन पाया ता हुंिो हो िन् या जस्तो पर े छ िलन हवट्न्त हज ू रमा गर् या क ै हो िने र यो क ु रा पुग्िा िलन मैिे िन्िा हज ू रिे गौ ब्र ह्म ान अलतत फहकर ि े उ िेवताको मालनता बहुतै राष्न ु ियाको छ। हाम्रा हातमा पलन सरसोलत को विायन छ , हजूरिाई नेपािको राज : व स् य हुनेछ , िने । र थांकोकको ठूिो िन्ज्यान काहट रात दिन गरर कल्हारर घाट तरर धादिन उक्ि े उ। नयााँ नेपािी त् यही वेिामा , िुवै जैसी िे , “ हजुरको मनोकांक्षा , अ लि िा षा पुग्िा महाराजा ” ि न् यो र , मिाई असट्जिो िाग्यो र म े रा पेटका क ु रा कसो गरर जा न् यौ र त् यस्तो ि न् यौ र िलन मैिे िन्िा , “ जसै नेपाि मा नजर दिनु ि एको लथयो , उसै वेिा जुङ्गा मसािाय मन मा नेपािको राजा हुन पा ए त हुाँिो हो जस्तो पर े कोिे हजुरमा हवन्ती गरेका हौं ” िने , र “ यो क ु रा पुग्िा ? ” िलन मैिे िन्िा , “ हजुरिे गाई , ब्र ा ह्म ण, अलतलथ, फहकर , िे वी - िेवताको मा नवता बहुत नै रा ख्न ु ि ए को छ। हाम्रा हातमा पलन सरस्वती को वरिान छ , हजुरिाई नेपािको राज अ व श् य हुनेछ ” , िने । र थान्कोट को ठूिो िन्ज्याङ काहट रात दिन गरर कल्हारर घाट तरी धादिङ उट्क्ियौ। English translation In the meantime, both Jaishi s (astrologers) told me , "Your desire and interest will come true, your Majesty". I was surprised listening to them. I asked them , "How do you know the thoughts of my mind and told me that? " They answered me , "When you were looking to Nepal you were massagi ng your moustache. From this gesture, we kn e w that you wanted to be the King of Nepal " Curiously, I asked them again , "Will that dream come true ? " They replied , "Your Majesty you have always highly respected to the holy cows, b rahmins , g uests, s aints, g od and g oddess , we also have the b lessing of g oddess Saraswati , therefore , your Majesty one day , you will certainly be the k ing of Nepal. " Then we crossed Kallahari G hat at Thankot, and climbed up Dhading , walking day and night. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 6 मौलिक नेपािी र चेप्या को षावा लिग लिग को आड गरर राषेका मेरा लतन हवर छन , लतन िाई वो िाहाटको रु का ि े षन जैलस िन्िा, लतन को नाउ क े हो िलन सुध्याया र रणट्जत बस्न्यात , मानलसं रोकाहा हवरिर पाठक मैलध मा रात दिन गरर आइ पुक िलन िेषी पठाञा आइ पुगे र लतनछेउ यकान्त गर् या िने - नयााँ नेपािी र चेप्या को खा वा लिग लिगको आड गरर रा खे का मेरा ती न वी र (मुख्य सेना) छन , लतनिाई बोिाहटको रु का ( सूचना) िे ख् न जैसी िाई िन्िा, लतन को नाउ क े हो िलन सोध्यो । र रणट्जत बस्न्यात, मान लसं ह रोका या , वी र िर पाठक मैलध मा रात दिन गरर आइ पु ग िलन िे खी पठा ए । आइ पुगेर ती न सङ्ग ए कान्त मा िने - English translation Three army generals were being set in Khawa of Chepe r iver for the protection of the Liglig . When I asked Jaishi to write down a Rukka ( invitation ) to them, he asked me their names. I told them their names as Ranajit Basnet, Man Singh Roka y a and Birbhadra Pathak. I asked them to arrive at Maidhi as soon as possible. W hen t hey arrived , I privately discussed with them. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 7 मौलिक नेपािी दिक व न् िस े न लसत हाक दि आञााँ। नेपाि पलन िेहष आञा। हान्ना को मनसुवा पलन राषी आञा। लतलमहरू क् या िन्छौ िलन मैिे िन्िा , हान्नु हवस महाराजा िनेर सल्िा हा दिया र मैिे िने , म जसे अकायको छत्रिङ्ग गनय जांछ ु , मेरो छत्रिङ्ग गनय अको आयो िन्या कसो होिा िलन मैिे िन्िा हजूरका हालत हउवा ई बाइस चौ लबलस आयो िन् या चेप्या मा रगतको नदि वहाउिा महाराजा िन् या र यकान्तबाट उदठ गोषाय गयउ । नयााँ नेपािी दिक व न् ि सेन लसत धाक दि एर आ ए । नेपाि पलन िे ट् ख आ ए । आक्रमण को मनसुबा पलन रा खी आ ए । लतलमहरू क े िन्छौं िलन मैिे िन्िा , हान्नु हो स (आक्रमण गन ु य होस) महाराजा िनेर सल्िाह दि ए, र मैिे िने , म ज लत बेिा अकायको छत्रिङ्ग गनय जा न् छ ु , मेरो छत्रिङ्ग गनय अको आयो ि ने कसो होिा िलन मैिे िन्िा , हजुरका हालत हउवा यी बाइ से चौ बीसे आयो िने , चेप्या मा रगतको नदि बहाउिा महाराजा िने , र ए कान्त बाट उदठ गोखाय गयौं । English translation I told them , "I have already challenged Dikbanda Sen. I saw Nepal, and I want to attack them, what is your opinion on it ? " They advised me to attack . I asked them , " But, w hen I go to attack others what will happen if somebody else attacks us ? " They told me , "If t he petty s tates of Baisi and Choubisi tr y to attack us , we will fight to the death and a river of blood will flow in the Chepe r iver. ” After the private talks, I went to Gorkha पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 8 मौलिक नेपािी र पुगे पलछ मामा ज् य ू पलन लनिकण्ठ पस ु पलतको िसयन िाई िेउघाट को बाटो गरर जानुियाको रहे छ। लनिकण्ठ पस ु पलतको िसयन िया पलछ , श्र ीगोरषनाथको िसयन िाई गोषायमा आउन ु ियो र िसयन िया पलछ मलसत िेट ियो र मैिे िन्या , मामा ज् य ू मक ु वानपुर पलन पुगी आञां , नेपाि पलन िेहष आञां , हान्ना को मनस ु वा पलन राहष आञां , कलत क ु रािे मेरो काज फत्य े होिा , अलतय बक्सन ु िया हुिो हो िलन मैिे िन्िा मिाई पलन पञ्चरात्री मा दिष्टान्त ियो। हामीि े िेषता पाच पाण्ड ु वाको अवतार िया जस्तो िाग्ि छ , क ु रू क्ष े त्र को म े िा न िै नेपाि फ ु टने छैन। नयााँ नेपािी र पुगे पलछ, मामा ज् य ू (पाल्पािी राजक ु मार उद्योग स े न) पलन लनिकण्ठ पशुपलतको िशय न (गोसाई क ु ण् ड) िाई िेउघाट को बाटो गरर जानु ि ए को रहेछ। लनिकण्ठ पशुपलतको िशय न ि ए पलछ , श्र ी गोर ख नाथको ि शय न िाई गोखायमा आउनु ियो र िशय न ि ए पलछ मलसत िेट ियो । र मैिे ि ने , मामा ज् य ू मकवानपुर पलन पुगी आ ए , नेपाि पलन िे ट् ख आ ए , हान्ना को मनसुबा पलन रा ट् ख आ ए , कलत क ु रािे मेरो काज फत्य े होिा , अलतय बक्सन ु ि ए हुाँिो हो िलन मैिे िन्िा , मिाई पलन पञ्च रालत्र मा दिष्टान्त ियो। हामीि े िे ख् िा पााँ च पाण्डवको अवतार ि ए जस्तो िाग्छ , क ु रु ाँ क्ष े त्र को म े िा (ठूिो युद्ध) न ि ई नेपाि फ ु कने छैन। English translation My maternal uncle had gone to visit Lord Neelakantha Pashupati Nath (Gosai Kunda) via Debghat. After visiting Lord Neelakantha Pashupati Nath , he came to Gorkha to visit Lord Gorakh Nath. When we met , I said t o my maternal uncle , "I visited Makwanpur, I saw Nepal too and I am interested to attack, how will it be a success ? Please advise me. " He replied , "I also had a dream in the Pancha Ratri. In my view , your five brothers are like the incarnation of Pancha Pandavas. We may not conquer Nepal (Kathmandu) without a big war like that of Kurukshetra (battle ground Mahabharat war ). ” पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 9 मौलिक नेपािी िमजुन िन् या को गरुड हो। गोषाय िन् या को सरप हो। नेपाि िन्याको भ् याग ु तो हो। अघी गरुड को आषा छिन ु , तव सपयिे भ् याग ु तो षान पाउछ । मेरा साथमा चार जात का लसपाहह छन । इन्मा कस्को सवार गर्या चाडो काज फत्य होिा िलन सोद्धा क े क े जात छन िलन सोधनु ियो र बाहुन षस मगर ठक ु रर इन मा कस्को सवार गर्या चाडो काज फत्य होिा िलन सोद्धा, बाह ु न को सवार िन्या को वयेि हो, पातक िाग्छ। ठक ु रर को सवा र िन्याको लस ं घ हो पछालड िगा हुन्छ। मरको सवार िन्या को टागन घोडा हो। हढिो हुन्छ। षसको सवार िन्या को ताट्ज त ु हक य घोडा हो। षस को सवार गर् या चाडो होिा िन्या जस्तो िाग्छ िलन अरु ढ े रै क ु रा को अलतय दि जानु ियो थ् यो। नयााँ नेपािी िमजु ङ ि नेको गरुड हो। गोखाय ि नेको को सपय हो। नेपाि ि नेको भ् याग ु तो हो। अट्घ गरुड को आ ाँ खा छल्न ु , तव सपयिे भ् याग ु तो खा न पाउाँ छ। मेरा साथमा चार जात का लसपाही छन । यी मध्य कस को सवार गरे चााँडो काज फत्य होिा िलन सोध्िा क े - क े जात छन िलन सोध्न ु ियो , र बाहुन , ख स मगर , ठक ु री , हयन मा क सको सवार गरे चााँ डो काज फत्य होिा िलन सोध्िा , बाहुन को सवार ि नेको वैि (गोरु) हो, पातक (पाप) िाग्छ। ठक ु री को सवार ि नेको लसंह हो , पछालड िगा हुन्छ। मग र को सवार ि नेको टागन घोडा हो। हढिो हुन्छ। ख सको सवार ि नेको ताट्ज त ु हक य घोडा हो। ख स को सवार ग रे चााँ डो होिा ि ने जस्तो िाग्छ िन्नुियो र अरू धे रै क ु रा को अलतय दि ई जानु ियो । English translation He advised me , "The state of Lamjung is like an eagle , Gorkha is like a snake , Nepal is like a frog. T he snake must manage the eagle at the outset , only then the snake can eat the frog". I further asked him , "I have soldiers of all four castes . O n whom should I ride (use) to win the war ? " He asked , "What are those castes in your a rmy ? " I replied , "They are Brahaman, Kh as, Magar and Thakuri Among those four castes , on whom should I ride to win the war ? " He answered me , "To ride on the Brahaman is like to ride on a cow ; therefore, it will be a sin to ride on Brahamin ( because cow is holy ) Thakuri is like a lion, if you ride on them , they may betray you later. Magar is like a Tagan h orse ( m ountain pony) . I t will cause delay s Khas is like a Taji Turki (Arabian) h orse T o ride over on Khas will be faster to achieve your aim. " Before leaving, h e also advised me on various o ther matters. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 10 मौलिक नेपािी उनै अलतय लिञा र िम्ज ु ं ग् या राजा ररप ु मियनसाह लसत िेट गनय िान गयां र चेपे घाट मा िेट ियो र घाहा घरेसका बात गिाय जौना क ु रा िे घाहा वाधुिा िंने जढ क ु रो मेरा पेट मा लथयो । सोहह जढ क ु रो कािु पाडेिे गर् यो र घाहा बलियो बस्यो र मिाई आसजे िाग्यो र , तर मिाई ता ररझायो , िुलनञा जस िेषी राट्ज रहन्छन उसै िाई कजाई दिनु िन्ने सास्त्र मा पलन कहेको छ। नयााँ नेपािी उनै अलतय लि ए र िम्ज ु ङको राजा ररपुमियन साह लसत िेट गनय ि लन ग ए र चेपे घाट मा िेट ियो । र घाहा (सट्न्ध), घरेस (गृह प्र बन्ध) का क ु रा गिाय जुन क ु रा िे घाहा बााँ धुाँिा ि न्न े जड क ु रो मेरा पेट मा लथयो , सोही जड क ु रो कािु पााँडेिे गयो र घाहा बलियो बन्यो । र मिाई आश्च यय िाग्यो । मिाई त ररझायो , िुलन यााँ जो िे ट् ख राजी रहन्छन उसै िाई कजाई दिनु िन्ने शा स्त्र मा पलन कहेको छ। English translation I took all those advi se s . Then after, I went to Lamjung to meet King Ripumardan Shah at Chepe Ghat. We talked about treaty and domestic matters but the actual matters for which I came , was still in my heart. Kalu Pandey raised the crux of the treaty and persuaded Lamjung to abide with the treaty I was surprised by Kalu Pandey ’s approach. He pleased me. I t is also written in our Shastras ( r e ligious texts ) that a King must assign responsibility to the one who can please the citizens. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 11 मौलिक नेपािी िुलनया मा बुट्झ ह े रु ं िलन ब ु ट् झ ह े िाय िुलनञां बाट पलन कािु पाडे को चाहा रहे छ र कािु पाडे िाई कजाई दिनु िया हामी िुलनञां िार मा छाहारर रहंिो हो िन्या सल्िा हा दिया र अब बाइलस चौलबलस िे क् या िन्छन िलन बुझनु हुंिा, बाईलस चोलबलस बाट पलन कािुपाडे क ै चाहा रहे छ र कािुपाडे िाई कजालञ िया घाहा घराइस बलियो राषन्य ै छ िन्ने सल्िा ह दिया। मेरो मनमा ता हवराज वषेलतिाइ कजाई दिन आटे को लथयो, तर ज् या धा बुद्धी कािु पांडे क ै ठहर्यो र कािु पाडेिाइ कजाट्ज ियाको हो। नयााँ नेपािी िुलनयााँ मा बुट्झ हेरुाँ िलन बुट्झ ह े िाय , िुलनयााँ बाट पलन कािु पााँडे को चाहा रहेछ र कािु पााँडे िाई कजाई दिनु ि ए हामी िुलन यााँ िार मा छाहारी रह ने छ ि नी सल्िाह दि ए। र अब बाइसे चौबीसे िे क े िन्छन िलन बुझ्िा , बा इसे, चौ बी से बाट पलन कािु पााँडे क ै चाहा रहेछ र कािु पााँडे िाई कजा यो ि ने घाहा घराइस बलियो रा ख्न े छ िन्ने सल्िाह दि ए । मेरो मन िे त हवराज वखेतीिाई कजाई दिन आटे को लथयो, तर ज् या िा बु हद्ध कािु पााँडे क ै ठहयो र कािु पााँडेिाई का जी बनाए को हो। English translation I tried to understand the thoughts of the general citizens Citizens also wanted to see Kalu Padey as the Kaji ( prime minister ) . They told me that they would feel protected if Kalu Padey wa s give n the responsibility. I also check ed the opinion s of Baishi and Chaubishi states They were also in favour of Kalu P a d e y. They advised that Padey would better administer the external and domestic affairs In fact, I personally wanted to give responsibility to Bi raj Bakhati , but Kalu Padey was wiser , therefore , I ch ose Kalu Pandey as the Kazi (Prime Minister) पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 12 मौलिक नेपािी अब पाडे र बस्न्या त को जुग बालध दिंछु। तेरर छोरर लसवराम बस्नन्या त को छोरो क े हेलसयह बस्न्या त िाई िेउ िलन मालग हवहे गरर दिञां र पाडे बस्न्या त को जुग बालध पाडेको ढाि बस्न्या त को तरवार गरर नेपािमा चढाइ गर् या को हो। नयााँ नेपािी अब पााँडे र बस्न्यात को जुग बााँलध दि न् छ ु । ते रो (कािु पााँडे को) छोरी ट् श वराम बस्न्यात को छोरो क े हेलसयह बस्न े त िाई िेउ िलन मालग लब हे गरर दि ए। र पााँ डे बस्न्यात को जुग बााँ लध , पााँ डेको ढाि , बस्न्यात को तर बा र गरर नेपािमा चढाइ ग रे को हो। English translation Hereby, I wanted to create a marriage bond between the families of Pandey and Basnayat . I advised him ( Kalu Padey ) to marry his daughter with Keher Singh, the son of Shiva Ram Basnayat . I performed a n arranged marriage between them . After this bond ing, we were able to attack Nepal with the shield of Pandey and the sword of Basnayat. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 13 मौलिक नेपािी ॥ उप्रान्त ॥ रणट्जत बस्न्या त मानलसंह रोकाहा , हवरिर पाठक इनिाई गौटान्को लबराइ , लिग्िीग्को आड मा राहष म पलन सिल्िा न कोट की िेवी साछयात छन िलन िन् छ न , म पलन सायेत गरर जान्छ ु , िलन हविा गराया र सायेत गरर म पलन गञु र बारर मा थपुय पर् यो र सल्ल्यालन को थर घर बराहा उमराउ हरू लसत स ु धाञा माईको िसयन गनय हुन्छ की िन्िा लित्र िसयण पुजाहारर टहिुवा िाई मात्र ै लित्र िसयन गन ु य हुन्छ , जो हुक ु म िन्या र ढोका मा ता हुन्छ हक िन्िा ढोकामा ता ह ु न् छ िन् या । नयााँ नेपािी ॥ उप्रान्त ॥ रणट्जत बस्न्यात मान लसंह रोकाहा , वीरिर पाठक , हय न िाई गौटान को लबराइ , लिग्िीग को आड मा रा ट् ख , म पलन स ल् या न कोट की िेवी सा क्ष ा त छन िलन िन्छन , म पलन सा इ त गरर जान्छ ु िलन लब िा गरे र सा इ त गरर म पलन ग ए । र बारर मा थपुय पयो । स ल् या लन को थर घर , बराहा उमराउ ( पहरेिार) हरू लसत सोधे, माईको ि शय न गनय हुन्छ की िन्िा , लित्र ि शयन पुजारी , टहिुवा िाई मात्र ै लमल्छ , जो हुक ु म िन्यो र ढोका मा त हुन्छ हक िन्िा , ढोकामा त हुन्छ िन्यो । English translation Thereafter, I called Ranjit Basnayat, Man Singh Rokaha and Birbhadra Pathak close to the Gantan and Liglig I was advised that the Goddess of Salayankot is a real incarnation; therefore, I w ent t o visit the g oddess in an auspicious time On the way to Salyankot , at a hut , I asked the guard if I could go inside th e temple to pray for the g oddess. They told me , "Only the temple priest and people in her service can go inside ". I again asked , " C an I pray to her from the door ? " They told me that it was possible to pray to the g oddess from the door. पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 14 मौलिक नेपािी र साज लबह्यान ढोका सम्म जाई पाठ प ु जा जप िसयन गथ्याय र एक दिन का रात मा सोपना ियो र िुई हात मा िुई षड्ग लिया हक सात आठ वषय की कन्या क ु सुमे पलछउरा को घुगूहट पारर म छेउ आइन र मैिे सोध्याञां लतमी कसहक छोरी हौ िलन मैिे िन्िा पुजाहारर राना हक छोरर हूाँ िलनन र उ िुबै षड्ग म े रा हातमा दिइन र आरलस प्र मायनको िाि टल्बि गथ्यो षोकीिा वाट ट् झकी म े रा मुख सम्म मा ल् या ई यो पलन लनि िलनन र तम्रो मन कान्छया प ु र् या इ दिया को छ। म पलन क े ही माग्छ ु , थहप जाउ िलन । नयााँ नेपािी र सााँ झ लब हा न ढोका सम्म गइ पाठ पू जा जप ि शय न ग थे। र एक दिन रातमा सपना िेखे । िुई हात मा िुई खड्ग लि ए की सात आठ वषय की कन्या क ु सुमे प छ्य ौरा को घु म् टो हािी म छेउ आइन । र लतमी कसकी छोरी हौं िलन मैिे सोध्िा , पुजारी राना हक छोरी हू िलनन । र उ िुबै खड्ग मेरा हातमा दिइन र आर लत प्र साि को िाि टि बि ग रेको खो कीिा (छाती) वाट ट् झकी म े रा मुख सम्म मा ल् याई , “ यो पलन लनि ” िलनन र “ लत म्र ो मनो कां क्ष ा पु यायई दि ए को छु । , म पलन क े ही माग्छ ु , थहप जाऊ ाँ ” िलन न । English translation I started to worship, r ecit e, and see the goddess every morning and evening from the door One night , in a dream , a girl about s even or e ight years old, in a light red coverlet and sword in her both hands came close to me. I asked her , "Whose daughter are you ? " She replied , "I am the daughter of Rana p riest" and handed both swords to me. She took a red prasad (holy offering) from her bosom , brought it close to my mouth and asked me to swallow. She told me , "Your wishes are going to be fulfilled. Now, I ask you to add to it " पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 15 मौलिक नेपािी जसै िुई पाईिा गै लथन , उसै बेिा मा म पलन हवमज्यौ र िान ु जैलस, क ु िानन्ि ज ै लस, पुझाहारर राना िाई डाक्या र स ु ध् याञां। ज ै लसिे पलन पुजाहाररिे पलन लत माई हुन िसयन पाउनु िय छ िने र उसै बेिा मा धुप दिप धजा नैवेिे लनत्य प ु जािाई सात राग्गा सात ै बोका थहप वोिाय घाटको आम्िानी र घाट े छेउ को टार माई िाई संकल्प गरर दि ं ञा र उसै घरर को सायत गरर रात दिन गरर सरासरी आया र लसमि चौर चौतारामा थपुय हालि बस्या को थीञा। नयााँ नेपािी जसै िुई पाईिा ग इन , उसै बेिामा म पलन लबउाँझे। र िानु जैसी , क ु िा नन्ि ज ै सी , पु जारी राना िाई डा क े र सोधे । जैसी िे पलन , पुजा री िे पलन ती माई हुन , ि शय न पाउनु ि ए छ , िने र उसै बेिा धूप, दिप , धजा , नैवेिे , लनत्य पू जािाई सात रााँ गा सा थै बोका थहप , बोिाय घाटको आम्िानी र घाट े छेउ को टार माई िाई स ङ्क ल् प गरर दि ए । र उसै घ डी को सा इ त गरर , रात दिन गरर सरासरी आ ए र लसमि चौर चौतारामा थपुय हालि बसेको को लथए । English translation When she took two steps forward , I woke up. I called Bhanu Jaisi, Kulanand Jaisi and p riest Rana and asked about the dream . They all said , “ It is excellent , she was the g oddess, and you got an opportunity to see her ” . Without delay, I solemnly promised the income of Borlaghat and a plot of land close to the temple and offered D hup, D eep, D hoja, N aibedh (materials used in worshipping) for worship , seven male buffalos and rams as an offering for the resolution . We walked the entire day and night and arrived at Simalchaur and camp ed there पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 16 मौलिक नेपािी िावा िन् न्या , नुहाकोट को वहना िन्या हषच्यात को क ु िो काहट षेत हवराउना को गरर राष्याथ्या। व े त्र ावलत का व े लन इन्राय े लन का थान मा डुंगा तरर जप पाठ िाई जांथ्या। ध् यान िन् न्या सिल्ल्या न कोककी िेवी को र इन्रायलन िैरवी को गथ्याय। महामण्डि िन े को नुहाकोट को सवता रहेछ। महामंण्डिमा ग् यालम राना लथयो। त ं हाम्रा घरको ग् यालम होस । महामण्डि छोलड िे। म छेउ आईज। िनी पठाञा र हुना ता म हजुरै को हूाँ , तर जयप्रगासमल्ि को नुन षाई हाल्या मरर म े कन्या छ ु िलन हाक पारर प ठायो । नयााँ नेपािी िक्ष्य ि नेको नु वा कोट को , वहना िने हषच्यात को क ु िो काहट खे त बनाउने लथयो । वेत्रावती का वेलन इन्राणी का थान मा डु ङ्ग ा तरी , जप पाठ िाई जान्थ े । ध् यान िने सल्ल्यान कोट की िेवी को , र इन्राणी िैरवी (नुवाकोट िै रवी) को ग थे । महामण्डि िने को नु वा कोट को सौ ता रहेछ। महामण्डिमा ग् यालम राना लथयो। त ाँ हाम्रा घरको ग् यालम होस । महामण्डि छा लड िे , म छेउ आ इज , िनी पठा ए । र हुन त म हजुरै को हू , तर जय प्र काश मल्ि को नुन खा ई हािे र मरर मेटे को छु , िलन पठायो । English translation At that time , the intention was to attack Nuwakot, but we were pretending to construct a n irrigation canal at the field of Khinchet. I used to go to Beni Indrayani t emple at Betrawati for recitation and worship by boat But I pray ed for the g oddess of Salaya nkot and Indrayani Bharivi of Nuwakot. Mahamandal seemed like a mistress of Nuwakot. Gyami Rana was protecting the fort of Mahamandal. I m essage d Gyami Rana say ing, “ You are a Gyami of my house, leave Mahamandal and join us. ” He rejected by replying, “ No doubt I am yours, your majesty but I have fed on the salt from K ing Jaya Prakash Malla , therefore I will die for him. ” पृथ्वीनारायण शाहको दिव्य उपिेश Divya Upadesh of Prithvi Narayan Shah 17 मौलिक नेपािी र येक दिन कचहरर मा बस्याको लथ ं ञां , तान्रा िागेछ र तान्र ै माता इन्रायलन का थान मा बस्या को रह े छु। आजका साता दिनमा ठुिो सायेत छ।तेसै दिन को सायत िे नुहाकोट साध्य े हुन्या छ, िन्या को सुन्या र पात्र ह े रन जैलस िन्यां र पात्रो ह े र् या र आज का साता दिन हवहाउडो सलनश्चर वार ठुिो सायत रहेछ िलन हवट्न्त गर् या र उहह सायत मा महामण्डि मा उक्ि े उ र तरबरार पर् यो र हा म्र ा न ु न का सेष िे झुकाई दिने पन्थ , वार् ह ै वषय मा मेरा िाई ििमियनसाह िे जेदठ तरबार रानाको थापिामा हान्यो र नुहाकोट साधे गरर बढाई गरेउ र ककलन लसवपुरर मा ठाना हालि मुचाय िाई राषथेउ। नयााँ नेपािी र ए क दिन कचहरी मा ब से को लथए, लनन्रा िागेछ र सपनामा माता इन्राणी का थान मा ब से को रहेछु । आजका साता दिनमा ठूिो सा इ त छ। त् य सै दिन को सा इ त िे नु वा कोट साध्य े हु ने छ िने को सुने । र पात्र ह े र न जैसी िने । र पात्रो ह े रे र आज का साता दिन हवहाउडो श लनवार ठू िो सा इ त रहेछ िलन हवन्ती गयो । र उही सा इ त मा महामण्डि मा उक्ि े र िडाई ियो । र हाम्रा न ु न का से ख िे झुकाई दिने पन्थ , र बा ह्र वषय को मेरा िा इ िि मियन साह िे जेठी तरबार (सेनापलतिाई माने तरबार) रानाको था प् िा मा हान्यो र नु वा कोट साधे गरर बढाई ग यौ। र ककनी , ट् शवप ु री मा ठाना हालि मो चाय िाई रा खेको लथयौँ । English translation One day I was engaged in the j udicial assembly ( Kachahari ). I felt sleepy In the dream, I was staying at Indrayani t emple. I heard from the goddess that t he s eventh day from today is an auspicious moment to attack Nuwakot. I asked the a strologer to check the c alendar. They confirmed that the moment of early morning on Saturday was the most auspicious. On that day, w e climbed to the Mahamandal for the battle. Rana, who refused to acce pt our offer was beheaded by my brother Dalamandan Shah, who was only t welve years old, with his sword with the help of Pant. Then we got victory over Nuwakot. We set up a check post and made barracks at Kakani and Shivapuri